top of page
NAMAZIN FARZLARI
Namazın on iki farzı vardır. Namazın dışındaki farzlar, namazdan önce ve namaza hazırlık mahiyetinde olduğu için “namazın şartları” olarak adlandırılır. Namazın içindeki farzlar ise, namazın mahiyetini oluşturduğu için “namazın rükünleri” adını alır. Bunlar namazı oluşturan unsurlardır.
Namazın farzlarından herhangi birinin eksikliği durumunda namaz sahih olmaz.
NAMAZIN ŞARTLARI [DIŞINDAKİ FARZLAR
1) Hadesten tahâret
Hadesten tahâret namaz abdesti olmayan bir kimsenin abdest alması, gusül yapması gereken bir kimsenin gusül etmesi yani boy abdesti alması demektir.
2) Necâsetten tahâret
Necâsetten tahâret, vücut, elbise ve namaz kılınacak yerin, -insan kanı ve idrarı, at, koyun gibi hayvanların idrar ve dışkıları gibi- dinen pis sayılan şeylerden temizlenmesi demektir.
3) Setr-i Avret
Avret, insan vücudunda başkası tarafından görülmesi ayıp ya da günah sayılan yerlerdir. Setr-i avret, avret sayılan yerleri örtmek demektir. Avret yerlerinin namazda olduğu gibi, namaz dışında da örtülmesi ve başkalarına gösterilmemesi gerekir.
4) İstikbâl-i Kıble
İstikbâl-i kıble, namaz kılarken kıbleye yönelmek demektir. Müslümanların kıblesi, Mekke'de bulunan Kâbe'dir. Kâbe'nin bulunduğu noktadan 45 derece sağa ve sola sapmalar kıbleden (Kâbe yönünden) sapma sayılmaz. Sapma derecesi daha fazla olursa "kıbleye yönelme" şartı aksamış olur.
5) Vakit
Bir farz namazın vakti içinde kılınması edâ, vaktinin çıkmasından sonra kılınması da kazâ olarak adlandırılır. Bir namazın özürsüz olarak vaktinde kılınmaması ve ileriki bir vakitte kazâ edilmek üzere ertelenmesi doğru değildir ve günahtır. İlgili hadisten hareketle, unutma ve uyuma gibi önemli mazeretler nedeniyle vaktinde kılınamamış olan namazın daha sonra kılınması gerekir
6) Niyet
Namazın geçerli olması için niyetin gerekli olduğunda İslâm bilginleri ittifak etmişlerdir. Niyetin kalp ile yapılması esas olup dil ile söylenmesi şart değildir. Kalpten geçirilen ile dil ile söylenen birbirine uymuyor ise, kalpten geçirilene itibar edilir
NAMAZIN RÜKÜNLERİ [İÇİNDEKİ FARZLAR]
1- İftitah tekbiri:
Namaza başlarken “Allahü ekber” demektir. Başka kelime söylemekle, tekbir alınmış olmaz.
2- Kıyam:
Namazda ayakta durmaktır. Ayakta duramayan hasta, oturur. Oturarak kılamayan yatarak ima ile kılar.
3- Kıraat:
Namazda, Kur'an-ı kerimden sure veya âyet okumaktır.
4- Rüku:
Ayakta okuma bittikten sonra, eğilip elleri dize koymaktır.
5- Secde:
Rükudan sonra yere kapanmaktır
6- Kâde-i âhıre [son oturuş]:
Son rekatta Ettehıyyatüyü okuyacak kadar oturmaktır
NAMAZIN VÂCİPLERİ
Namazın vâciplerinden herhangi birinin terkedilmesi namazı bozmaz. Namazın vâciplerinden biri sehven (yanlışlıkla, unutarak ) terkedilmişse sehiv secdesi yapılması, eğer kasten terkedilmişse namazın iade edilmesi yani yeniden kılınması gerekir.
Namazın vâciplerinden biri bilerek terkedildiği zaman namazı yeniden kılmak (iade), bilmeyerek (sehven) terkedildiği zaman ise sehiv secdesi yapmak lâzım gelir
Sehiv secdesi yapılmadığı zaman ise, eksikliğe rağmen namaz borcu düşmüş olurFarz olan bir şey terkedildiği zaman namaz geçersiz olur
Namazın vâcipleri şunlardır:
Ta‘dîl-i erkâna riayet etmek, vâciptir. Farz namazların ilk iki rek‘atında, vâcip ve nâfile namazların her rek‘atında Fâtiha'dan sonra, Kur'an'dan kısa bir sûre veya buna denk düşecek bir veya birkaç âyet okumak (zamm-ı sûre).
Fâtiha'dan sonra bir sûre daha okumak Şafiiliğe göre sünnettir. Fâtiha'yı, eklenecek sûreden önce okumak.
Tek başına namaz kılarken öğle ve ikindi namazları ile gündüz kılınan nâfile namazlarda gizli okumak . Gizli okumanın ölçüsü, sadece kendisinin duyabileceği kadar kısık bir sesle okumaktır. Sabah, akşam ve yatsı namazları ile gece kılacağı nâfile namazlarda kişi serbesttir; isterse sesli , isterse alçak sesle okuyabilir.
Cemaatle kılınan namazda imam, sabah namazı ile akşam ve yatsı namazlarının ilk iki rek‘atında sesli okumalıdır. Cuma namazında, bayram namazlarında, cemaatle kılınan teravih namazında, teravihten sonra cemaatle kılınan vitir namazında da imam kıraati yüksek sesle yapar.
Secdede alın ile birlikte burnu da yere koymak. Üç ve dört rek‘atlı namazlarda ikinci rek‘atın sonunda oturmak (ilk oturuş).(ilk oturuş unutulmuşsa; vacip terk edildği için sehiv secdesi gerekir.)
Namazın sonunda sağ ve sol tarafa selâm vermek Farz olan fiillerin sırasına riayet etmek (kıyamdan sonra rükûa gitmek, iki secdeyi peş peşe yapmak gibi). (önce ruku değil de önce secde yapılmışsa ; eksik olan ruku yapılır ve sıraya uyulmadığı için sehiv secdesi yapılır.)
Farz olan fiili geciktirmemek. Meselâ, birinci oturuşta Tahiyyât'ı okuduktan sonra, "Allahümme salli alâ Muhammed" diyecek kadar bir süre bekledikten sonra üçüncü rekata kalkılacak olursa farz geciktirilmiş sayılır ve sehiv secdesi gerekir. Vitir namazında Kunut duası okumak vâciptir.
NAMAZIN SÜNNETLERİ
İftitah ( başlama )tekbirini alırken ellerin yukarı kaldırılması ve bu esnada ellerin açık ve parmakların normal halleri üzere bulunması ve içlerinin kıbleye yönelik tutulması. Erkekler ellerini kulaklarına, Kadınlar göğüsleri hizasına kadar kaldırırlar. (elleri kaldırma unutulmuşsa tekrar tekrar elleri kaldırıp tekbir almaya gerek yoktur.) Başlama tekbirinin hemen ardından el bağlamak . (elleri salıverip sonra bağlamak yoktur). Erkekler göbek altından ve kadınlar göğüs üstünden el bağlarlar. Sağ el sol elin üzerine konulur. Erkekler sağ elin serçe ve baş parmaklarını sol bileğin iki tarafından halka yaparlar. Kadınlar halka yapmayıp, sağ ellerini düz bir şekilde sol elleri üzerine koyarlar.
Ayakta iken ayakların arasını dört parmak kadar açık bulundurmak. Sübhâneke başlamak sünnettir.
Tek başına namaz kılan için sadece ilk rekatta ve Sübhâneke’den sonra Eûzü billâhi mineşşeytânirracîm demek. Cemaatle namaz kılma durumunda sadece imam "eûzü…" çeker, imama uyan kişiler Sübhâneke'den sonra imamı dinler.
Tek başına namaz kılan kişinin ve cemaatle namaz durumunda imamın, her rekatın başında Fâtiha'dan önce besmele çekmesi. İmama uyan kişilerin besmele okuması gerekmez. şafiiler okur
Rükûa varırken tekbir almak, yani Allahüekber demek
Rükûda üç kere "Sübhâne rabbiye'l-azîm" demek.
Rükûdan doğrulurken "Semiallahü limen hamideh" demek .Bunu imam ve tek başına namaz kılan söyler; imama uyan kişi söylemez.
"Semiallahü limen hamideh" dedikten sonra, "Rabbenâ velekel-hamd" veya "Allahümme rabbenâ velekel-hamd" demek. Bunu tek başına namaz kılan ve imama uyanlar söyler.
Erkeklerin, rükû durumunda dizlerini dik ve arkalarını düz tutmaları, dizlerini elleriyle kavramaları, dizlerini tutarken ellerini açık bulundurmaları. Kadınlar ise ellerini dizleri üzerine koyarlar, dizlerini tutmaz ve parmaklarını ayrık bulundurmazlar.
Rükûda başını aşağı, yukarı eğmeyip doğru tutmak.
Secdeye varırken yere önce dizlerini, sonra ellerini, daha sonra yüzünü koymak ve secdeden kalkarken, secdeye varış sırasının tersini yapmak; secdeye varırken ve secdeden kalkarken "Allahüekber" demek.
İki secde arasında kısa bir ara oturuşu yapmak.
Secdelerde başını iki eli arasında yere koyup ellerini yüzünden uzak tutmamak ve parmaklar bitişik ve el ayası yere yapışık olmak.
Secdelerde üçer defa "Sübhâne rabbiye'l-a‘lâ" demek.
Erkeklerin, secdede iken karnı uyluklardan, dirsekleri yanlarından ve kolları yerden uzak tutması. Kadınlar ise, secdede alçalıp kollarını yanlarına bitiştirir ve karnı uyluklarına yapıştırırlar.
Secde arası oturuşta ellerini uylukları üzerine koymak. erkekler sol ayaklarını yere yayıp üzerine oturur ve sağ ayaklarını parmaklar kıbleye gelecek şekilde dikerler. Kadınlar ise ayaklarını sağ yanlarına yatık bir şekilde çıkarıp, öyle otururlar.
Tahiyyât’ın teşehhüdünde "lâ ilâhe" derken sağ elinin şahadet parmağını yukarı kaldırıp "illallâh" derken indirmek.
Tahiyyât'ı gizli okumak.
Selâm verirken başı önce sağa sonra sola çevirmek ve her iki tarafa selâm verirken "es-Selâmü aleyküm ve rahmetullâh" demek.
(önce sol sonra sağa selam verilirse namaz eksik olmaz.)
bottom of page